Op 18 april 2025 staat de Dag van de Preventie in het teken van ‘het belang van preventie voor gezondheid, veiligheid en welzijn’. Preventie betekent: problemen vóór zijn. Door op tijd te signaleren en in te grijpen kun je veel ellende voorkomen. Of het nu gaat om gezondheid, gedrag of ontwikkeling — hoe eerder je erbij bent, hoe beter.
Gezondheid is meer dan niet ziek zijn
Gezondheid draait om evenwicht: lichamelijk, mentaal én sociaal-emotioneel. Een brede blik dus. Juist daarom is het belangrijk om al op jonge leeftijd te werken aan een stevige basis. Kinderopvang en onderwijs spelen daarin een sleutelrol. Scholen en kinderopvang zijn plekken waar kinderen zich ontwikkelen — cognitief, sociaal, creatief, sportief en psychisch. Een positief en veilig pedagogisch klimaat is essentieel om die ontwikkeling te stimuleren én beginnende problemen tijdig te signaleren of te voorkomen.
Zieke leerlingen horen erbij
Volgens het Handvest Kind en Ziekenhuis (EACH, 1988) en het VN-Kinderrechtenverdrag hebben ook zieke kinderen recht op goed onderwijs en zorg. Het Medisch Kindzorgsysteem (2016) bekijkt hun behoeften vanuit vier invalshoeken: medisch, ontwikkeling, sociaal en veiligheid. Het onderwijs is dus onmisbaar in het ondersteunen van zieke leerlingen — niet alleen op leergebied, maar ook in hun algehele ontwikkeling.
Onderwijs is meer dan leren alleen
De rol van het onderwijs reikt verder dan lesgeven. Het heeft ook een maatschappelijke opdracht, waarin gezondheid, thuissituatie en het welzijn van leerlingen meewegen. Preventie, vroegsignalering en een sterke pedagogische basis horen daar vanzelfsprekend bij. Pedagoog Gert Biesta stelt dat goed onderwijs draait om drie doelen: kwalificatie (kennis en vaardigheden), socialisatie (leren samenleven) en persoonsvorming (wie ben ik?). Zieke leerlingen kunnen in al deze domeinen risico lopen, bijvoorbeeld door langdurige afwezigheid of vermoeidheid. Juist daarom is het belangrijk dat scholen ook voor hen de balans bewaken en waar nodig op tijd ingrijpen.
Bijdragen aan de continuïteit van onderwijs aan zieke leerlingen
De werkzaamheden van onze consulenten Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen (OZL) bevinden zich op het snijvlak van onderwijs en medische zorg. Onze consulenten OZL zijn werkzaam binnen het ziekenhuis en het onderwijsveld. In beide gevallen hebben zij met de genoemde werkvelden te maken.
Preventief werken: hoe eerder betrokken hoe beter
Ook voor ons werk als Expertisecentrum Ziek en Onderwijs geldt natuurlijk dat voorkomen beter is dan terecht komen in complexe situaties waarin zieke leerlingen en scholen soms kunnen belanden. Daarom proberen wij preventief te werken, gericht op het voorkomen van problemen, beginnende problemen in goede banen te leiden en te voorkomen dat problemen terugkomen. Dit doen wij door onze bekendheid te vergroten, door onze kennis en ervaring te delen met anderen en andere instanties die te maken hebben of kunnen krijgen met zieke leerlingen en door met hen samen te werken. Zo streven wij ernaar dat door scholen zelf zo vroegtijdig mogelijk en zoveel mogelijk zelf de benodigde, passende ondersteuning aan het zieke kind ingezet en opgepakt kan worden of dat onze consulenten OZL zo snel mogelijk ingeschakeld worden. Dat kan namelijk ingewikkelde situaties voorkomen en is het allerbeste voor de langdurig en chronisch zieke leerlingen, hun ouders en betrokken leerkrachten.