Rotterdam is de armste stad van Nederland, met ongeveer 18,5 procent van de inwoners die onder de armoedegrens leeft. Dat betekent dat ruim 87.000 Rotterdammers moeite hebben om in hun basisbehoeften te voorzien. In sommige wijken, zoals Delfshaven en Feijenoord, leeft zelfs een kwart tot een derde van de mensen in armoede. Voor kinderen die opgroeien in armoede heeft dit ingrijpende gevolgen, zowel op hun gezondheid als op hun schoolprestaties.
De impact op gezondheid
Eén van de grootste gevolgen van armoede is een slechtere gezondheid. Gezinnen met een laag inkomen kunnen vaak geen gezonde voeding betalen, waardoor kinderen niet alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgen. Dit kan leiden tot groeiproblemen, een verhoogd risico op chronische ziektes zoals diabetes en hartproblemen en een verminderde weerstand. Bovendien hebben kinderen uit arme gezinnen vaker overgewicht en obesitas. In de laagste inkomensgroep heeft bijna een op de vijf kinderen overgewicht, wat niet alleen fysieke, maar ook psychologische gevolgen heeft, zoals een verhoogd risico op pesten en depressieve gevoelens.
Daarnaast wonen gezinnen met een laag inkomen vaak in slecht geïsoleerde en vochtige huizen, wat de kans op ademhalingsproblemen zoals astma vergroot. Een gebrek aan veilige speelruimte en groene omgevingen zorgt ervoor dat kinderen minder bewegen, wat hun algehele gezondheid verder beïnvloedt.
Psychosociale gevolgen en schoolprestaties
Naast fysieke gezondheidsproblemen ervaren kinderen in armoede ook mentale stress. Geldzorgen binnen het gezin kunnen leiden tot angst, depressie en gedragsproblemen. Deze stress heeft ook invloed op hun leervermogen. Kinderen die onder constante druk staan, kunnen zich minder goed concentreren en presteren daardoor slechter op school. Dit vergroot het risico op voortijdig schoolverlaten en vermindert hun kansen op een betere toekomst.
Hoewel initiatieven zoals het Jeugdeducatiefonds proberen om kinderen uit arme gezinnen extra steun te bieden, blijft de ongelijkheid in het onderwijs een hardnekkig probleem. Gezondheid en onderwijs zijn nauw met elkaar verbonden: kinderen die zich niet goed voelen, kunnen moeilijker leren en presteren minder goed. Hierdoor blijft de armoedecyclus zich vaak herhalen.
Aanpak van armoede binnen de zorg: hoe gaat het Erasmus MC hiermee om?
Gezondheidsprofessionals in Rotterdam zien dagelijks de gevolgen van armoede bij hun patiënten: het eigen risico van de zorgkosten en de reiskosten naar een afspraak in het ziekenhuis zijn hier enkele voorbeelden van. Binnen het Erasmus MC zijn de volgende concrete stappen ondernomen om armoede bespreekbaar te maken en patiënten met geldzorgen beter te ondersteunen.
Financial Risk Questionnaire (FRIQuest)
In het Sophia Kinderziekenhuis wordt een nieuwe aanpak getest waarbij ouders van patiëntjes voorafgaand aan hun bezoek een vragenlijst invullen over hun financiële situatie. Met deze Financial Risk Questionnaire (FRIQuest) kunnen zorgverleners sneller signaleren of een gezin financiële problemen heeft. De resultaten worden vervolgens gebruikt om ouders door te verwijzen naar passende hulpinstanties, zodat de zorg niet wordt belemmerd door geldproblemen.
Hulpteam Geldzaken in het Patiënt Service Centrum
Vanaf oktober 2024 houdt een consulent van de gemeente Rotterdam wekelijks een spreekuur in het Patiënt Service Centrum van het Erasmus MC. Hier kunnen patiënten zowel op afspraak als zonder afspraak terecht voor advies en ondersteuning bij geldproblemen. De hulp is toegankelijk voor inwoners van Rotterdam, maar ook patiënten van buiten de stad worden doorverwezen naar de juiste instanties binnen hun eigen gemeente.
Deze aanpak zorgt ervoor dat financiële problemen geen onoverkomelijke drempel vormen voor goede zorg. Door armoede vroegtijdig te signaleren en gezinnen actief te ondersteunen, wordt de gezondheid van kinderen en hun kansen op een betere toekomst verbeterd.
Wat kan het Expertisecentrum hierin betekenen?
Omdat de consulenten van het Expertisecentrum veelvuldig en in een informele setting contact hebben met hun leerlingen kunnen ook zij financiële problemen en de gevolgen daarvan signaleren en indien nodig hulp inschakelen.
Conclusie
Armoede heeft een ingrijpende impact op de gezondheid en het onderwijs van kinderen in Rotterdam. Van slechte voeding en ongezonde leefomstandigheden tot mentale stress en leerachterstanden: kinderen uit arme gezinnen lopen op veel fronten achter. Het Erasmus MC laat zien dat een integrale aanpak, waarin zorg en maatschappelijke ondersteuning samenkomen, een verschil kan maken. Door financiële problemen bespreekbaar te maken en ouders actief door te verwijzen, wordt de drempel voor passende zorg verlaagd. Om armoede écht aan te pakken, is blijvende inzet nodig van zorginstellingen, scholen en de overheid. Alleen door samen te werken kunnen we ervoor zorgen dat ieder kind, ongeacht zijn of haar achtergrond, een eerlijke kans krijgt op een gezonde en succesvolle toekomst.
Tip: Als je armoede echt wilt begrijpen, lees dan het boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ van Tim ’S Jongers.
Bronnen: