Chronisch zieke leerlinge krijgen niet alleen te maken met de directe ongemakken van hun ziekte, maar ook met verschillende randverschijnselen. Denk bijvoorbeeld aan vermoeidheid, concentratieproblemen en minder energie. Al die aspecten samen maken de vraag naar de ‘belastbaarheid’ van een chronisch zieke leerling een lastige vraag. Wat kan de leerling aan? Wat betekent ‘belastbaarheid’ eigenlijk? En waarom is het voor jou als docent van een chronisch zieke leerling belangrijk hier meer over te weten?
Als we zoeken in de literatuur naar omschrijvingen van belastbaarheid, vinden we informatie over de verhouding tussen activiteiten, hoeveelheid energie en de hoeveelheid pijn die zieke leerlingen kunnen verdragen. Het gaat dus om de relatie tussen beperking en mogelijkheden. ‘Wat kan een zieke leerling aan?’ Die vraag regelmatig van docenten. Zij, en jij wellicht ook, worstelen met de vraag wat ze als docent van een zieke leerling kunnen vragen. Zoekend naar de balans tussen het niet willen ‘overvragen’, maar ook niet nodeloos willen ontzien.
Geen meetinstrument voor handen
Er is geen goed instrument beschikbaar om de belastbaarheid te meten, en daarmee is er helaas geen pasklaar antwoord op de vraag wat jouw leerling aankan. En over welke vorm van belastbaarheid hebben we het dan? De lichamelijke belastbaarheid die we iets objectiever kunnen meten of over de psychologische belastbaarheid, een subjectieve beleving.
Twee studenten, Linda Strijdveen en Patrick Holtkamp uit Groningen, waren ook nieuwsgierig en wijdden er in 2017 hun masterthesis aan. Zij gingen op zoek naar omgevingsfactoren die invloed hebben op de belastbaarheid van chronisch zieke leerlingen tussen de 12 en 18 jaar. Dit in het kader van een vooronderzoek naar de ontwikkeling van een instrument om belastbaarheid te meten. Zij vroegen experts op het terrein van chronisch zieke leerlingen naar hun mening. Onder hen waren ook consulenten Onderwijs Zieke Leerlingen.
Wat helpt leerlingen?
Het bij school betrokken blijven, het volgen van onderwijs doet veel goed voor langdurig of chronisch zieke leerlingen. Het geeft structuur, afleiding op moeilijke momenten, een gevoel van erbij horen en van waardigheid. Bovendien kan het een uitdaging zijn om nieuwe dingen te leren en als het lukt een gevoel van ‘ik kan het’. Positieve ervaringen verminderen stress en verhogen de kwaliteit van het leven. Al deze aspecten zijn mogelijk indirect van invloed op de fysieke belastbaarheid van de leerling. Volgens wetenschapper Toombs ervaren veel mensen lichamelijke ziekten niet als een mechanisch of biologisch mankement aan het lichaam, maar als het uiteenvallen van hun wereld. En de wereld van een leerling is voor een groot deel de schoolwereld met alles wat daarbij hoort.
Welke factoren hebben positieve invloed op belastbaarheid?
Volgens de twee studenten is goede communicatie het toverwoord. Communicatie tussen jou als docent, de leerling in kwestie en zijn of haar ouders, maar ook tussen de school en het ziekenhuis en de interne communicatie op scholen zijn essentieel bij een goede ondersteuning van een zieke leerling. Zeker die laatste is met name op de middelbare school, met wisselende docenten, erg belangrijk. Het met elkaar in gesprek zijn en blijven om af te stemmen en zaken goed te regelen voor de leerling is cruciaal voor een goede aanpak. De leerling houdt het overzicht en weet wat er van hem of haar verwacht wordt.
Meedoen op afstand
Onderwerpen van gesprek zijn bijvoorbeeld op maat gemaakte lesroosters, de bepaling van de noodzakelijke lesstof per vak en het afstemmen van toetsen en opdrachten daarop. Allemaal maatwerk. Waarbij ook de KPN met het Mooiste Contact Fonds faciliteiten biedt om mensen met elkaar te verbinden. Ook langdurig of ernstig zieke leerlingen die niet fysiek naar school gaan, kunnen met behulp van de zogenaamde Klassecontact actief meedoen in de les. Met behulp van een laptop thuis en een slimme ICT-set in de klas kan dat. De wereld van de zieke leerling blijft zo gedeeltelijk intact. Maar ook meer voor de hand liggende oplossingen, zoals de inzet van een elektrische fiets helpen mee om energie te sparen voor het volgen van lessen op school.
Ook uitwisseling van kennis over ziektebeelden doet er toe. Weet hebben van gevolgen van ziekten en medicijngebruik op bijvoorbeeld de concentratie, is essentieel voor een goede begeleiding. Je kunt hiervoor de website van Ziezon raadplegen. Alertheid is ook een noodzakelijke factor in het proces. Tussentijdse evaluaties van de doeltreffendheid van alle genomen maatwerkregelingen zijn vereist om de zorg van de school op maat te houden.
Consulenten van ons Expertisecentrum helpen graag mee om het gesprek gaande te houden. Belastbaarheid kan zo in positieve zin beïnvloed worden en we houden de vinger aan de pols.